De heilige Barbara

Santa Barbara mijn. Donderdag 16 april.

Bij Huancavelica, een stadje enigszins buiten de directe route in Peru van Huancayo naar Cuzco via Ayacucho, bevindt zich 500 meter hoger in de bergen een eeuwenoude cinnabermijn (HgS). Je kan er met de auto naar toe, met een gids, maar ook lopend via een bergpad.

Het is prachtig weer, alhoewel de regenwolken al in de verte zichtbaar zijn. Eerst met Rietje naar Sacsamarca, een klein dorp zo’n 250 meter hoger. In het stadje, links af omhoog langs de beek, een tiental vrouwen doen er de was, in een poel of in een tot tobbe omgevormd plastic zeil, soms trappelend met hun voeten op de berg zepig wasgoed . Langs het pad hier en daar een huis en halverwege een kleine hydrocentrale.
Boven bij Sacsamarca, lunch op een steen bij de beek. Er is een school, een speelplaats en een oude kerk. Water en sap komt uit de winkel waar twee geslachte alpacas worden uitgebeend. Ingewanden hangen aan haken aan de muur, honden liggen lekkerbekkend te wachten op hun portie. Er zit bloed aan de handen van de winkelierster die de flessen sap aangeeft.

Van hier voert een weggetje verder omhoog naar de mina de Santa Barbara, gelegen op 4200 meter hoogte. Nog anderhalf uur doorlopen langs verlaten, dakloze huizen, een enkele boer die de weg wijst en enkele kudden alpaca’s. In de verte begint het te donderen en te bliksemen. Vlak bij de oude mijn, nu verlaten, staat een complex barakken, behuizing voor de mijnwerkers die in de nieuwe mijn, hogerop, uit het zicht, werken.

Alle ruiten van het oude mijnkantoor zijn gebroken, de deuren zijn provisorisch gebarricadeerd zodat inbreken geen moeite kost. Binnen overal glasscherven, oude papieren, rapporten met bemonsteringen, een aantekenboekje van de landmeters, kaarten van de Foxboro temperatuur recorders van de ovens, stenen, waarschijnlijk monsters, een emmer vol zwart poeder, FeS? Buiten barst het onweer los en begint het te hagelen. Schuilen in de oude wasserij, waar het erts werd verwerkt. Dat kwam met kabelbaan van boven en werd met olie geroast. De constructie staat er nog met in de harde wind naargeestig klapperende stukken golfplaat van het dak, de machinerieën zijn weg. Buiten en op de bergen in de verte ligt nu een dikke laag hagel; alles is wit. Als het wat mindert, de paraplu opgestoken en verder, naar de oude mijningang. Afgesloten met een hek; boven de ingang een beeld van Santa Barbara met het wapen van Castilië eronder. De mijn was al in bedrijf ver voor de Inca tijd en het gewonnen cinnaber werd gebruikt als rode kleurstof. Een bord verteld dat na de Conquista 3000 man per dienst, dringend doch zeer onvriendelijk verzocht, werkten, ongetwijfeld ten koste van hun eigen gezondheid. Kwik was immers essentieel voor de winning van goud en zilver.

Voorbij de mijningang het geheel verlaten mijndorp. Van de huizen staan alleen nog de muren overeind. De kerk, met een groot plein ervoor, is gewijd aan Santa Barbara en is nog intact, maar helaas deugdelijk op slot. De gevel is een kleinere kopie van de kerk in Huancavelica en eveneens met cinnaber rood geschilderd.

Het houdt op met hagelen. Tijd voor de terugtocht; ditmaal linea recta de heling af. Witte alpaca kuddes doemen op in het sneeuwlandschap en kijken de wandelaar verbijsterd aan. Een enkele herder wijst de weg terug naar beneden. Ruim zwaaiend met zijn handen roept deze “ al frente” hetgeen zoveel betekent als “die kant op”. Gelukkig is korte tijd later de stad te zien in de diepte. Een man haalt mij in op mijn zoektocht langs de rotsformaties. Had mij boven reeds gezien en toegesproken en houdt de pas in zodat ik hem kan volgen naar beneden. Hij werkt in de nieuwe mijn en gaat elke dag heen en weer naar de 500 meter hoger gelegen mijn. Op een holletje; hij wel.