San Luis Potosí

Vergeleken met gekriebel van Guanajuato is San Luis Potosí een ‘echte stad’: een miljoen inwoners, veel industrie, rechte vierbaans autobanen tot in het centrum, in plaats van kronkelende tunnels, en met enorme plaza’s. Midden op een van de plaza’s staat een bronzen beeld van de heilige Louis IX, koning van Frankrijk, als kruisvaarder. Hij is de beschermheilige van de stad en het beeld doet wonderlijk aan in deze omgeving. Links van het beeld zit een oude gezette man in een design Ikea stoel, duidelijk te niksen. Naast hem op een rechte stoel zit zijn vrouw. Zij zit iets te breien, ik vermoed een borstrok. Hij beweert dat hij hier iedere dag zit, want hij is met pensioen. Met zijn vrouw.

Even verder is een terras, eigenlijk het enige in deze stad. Vaak is dat zo in Mexico, dat er nauwelijks terrassen zijn. Bij ons is dat doorgeschoten. De markt in Haarlem, je struikelt over de terrassen, en altijd vol, tenminste als de zon schijnt. ‘Kom we gaan n terrasje pakken’ heet het. En dan zitten er duizenden, vaak suf voor zich uit te turen. Net als thuis, denk ik dan, daar hebben ze ook niks te melden.
Hier niet, want op dat enige terras, zit een groepje mannen, een zestal, net gepensioneerd zo te zien, en ze lullen wat af. Met een kopje koffie voor zich en een glaasje water dat eindeloos meegaat. Een van hen haalt en reeds half opgerookte sigaar uit zijn zak. Een ding van 2,5 cm doorsnee en steekt ‘m aan. Ik maak er een suffe opmerking over, ze lachen zich rot.
De volgende dag zitten ze er weer, met een kopje koffie en en glaasje water, en weer komt de sigaar uit zijn zak, alleen nu en stukje korter. Ik wil weten of t dezelfde sigaar is. Ze lachen zich rot.

San Luis Potosí gaat natuurlijk ook over zilver, anders was t er niet geweest. Een beetje overmoedig is t vernoemd naar Potosí in Bolivia, waar t zilver uit de berg droop toen de Spanjaarden er kwamen. Maar het duurde even voordat de stad gevestigd werd, want de inheemse bevolking heeft de Spanjaarden in een 40 jaar lange, bloederige oorlog dwars gezeten.

De tienduizenden Azteken strijders waren in 1521 volslagen kansloos tegen de 600 geharnaste Conquistadores van Cortés en zijn lokale bondgenoten. Maar ten noorden van Mexico, in de droge berglanden en op de nog drogere hoogvlakte, was het een ander verhaal. Al snel na de verovering van het Azteken-rijk werden de enorme zilvervoorkomens rond Zacatecas, 600 km NW van Mexico, ontdekt. Dat was het gebied van de Chichimeca volken, voorzichtig geschat hooguit 50,000 mensen die in dit gebied in het noorden van Mexico leefden dat ongeveer 5 maal zo groot is als Nederland. Gehard door de barre leefomstandigheden en uiterst vechtlustig, waren hun aanvallen op de lange aanvoerlijnen en relatief kleine nederzettingen van de Spanjaarden enorm succesvol. En anders dan de Azteken was hun voornaamste wapen de pijl en boog, met pijlen van dun riet, voorzien van punten van obsidiaan. Die waren zeer effectief, ook tegen het stalen harnas dat de Spanjaarden moesten dragen. Een verslag uit die tijd verhaalt: en ik zag hoe ze een sinaasappel in de lucht gooiden, en er met hun pijlen op schoten, waarbij ieder schot raak was en de vrucht zolang in de lucht bleef hangen, totdat het in kleine stukjes op de grond viel.
Er is 40 jaar gevochten, bloederig, waarbij de krijgsgevangenen in ketenen afgevoerd werden naar de mijnen, net zoals onze vriend Julius Caesar dat deed in Gallië. De kosten liepen zo hoog op, dat de Spanjaarden op het wijze idee kwamen de vrede met de Chichimecas te kopen: geld, gereedschappen, vee en, wonderlijk genoeg, roodharige vrouwen uit de kuststreken in ruil voor vrede.

Rond die tijd kwamen monniken bij San Luis Potosí in contact met inheemsen, en ze zagen dat ze hun lichamen beschilderd hadden met een mengsel van vet, stofgoud en rood pigment. En zo zijn de mijnen van de Cerro San Pedro ontdekt en kwam deze stad in 1592 van de grond. De faam van de naamgenoot in Bolivia is nooit bereikt, maar er kwam genoeg zilver uit de grond en ze leefden ze er goed van.

Om maar iets te noemen: Don Nicolas de Torres trouwde met Doña Gertrudis Maldonado, eigenares van meerdere plantages, stierf kinderloos en financierde “el Templo de nuestra señora de Carmen”, een Karmelietessen klooster en een school voor meisjes. En Don Ramon Martí, een plantage eigenaar, bouwde tegenover deze kerk een werkelijk schitterend neoclassicistisch paleis, nu een museum.

Maar de interessantste plek van deze stad is ongetwijfeld in het Palacio de Gobernatión, gelegen aan het plaza de Armas. Daar bevinden zich de vergaderzaal en werkvertrekken van Benito Juarez, een man die hier in enorm aanzien staat. Hij was een indiaan en president van Mexico, die door de Fransen en keizer Maximiliaan - daar is ie weer - uit Mexico City werd verjaagd. Hier vestigde hij de tijdelijke hoofdstad van Mexico, en als je erom vraagt, gaat een juffrouw van de receptie met een officiële sleutel met je mee en laat je deze prachtige vertrekken, vol portretten en meubels, zien. En je ziet hier het bureau waaraan hij zat toen hij in 1867 het doodsvonnis van die ongelukkige keizer tekende.