Wat de Ancien pauvres er van dachten

Er was eens een keizer, Inca Atahualpa heette hij. Hij was de baas over een enorm rijk, van het huidige Ecuador tot ongeveer Santiago de Chile en van de oceaan tot halverwege Argentinië, net zo lang als de afstand van het noorden van Noorwegen tot het puntje van Spanje, Gibraltar. Stel je dat eens voor!
De Inca was heel rijk, want ongeveer een derde van het land behoorde hem toe, met de inwoners erop die voor hem werkten. En bovendien had hij wel 50 vrouwen die voor hem zorgden. Hij was dus ook heel, heel gelukkig.
Om dat geweldige rijk voor hem te besturen was er een elite, die zorgden voor de verschillende ministeries en de legers. Ook zij waren rijk en bezaten samen ook ongeveer een derde van alle grond plus de mensen die er op woonden en die voor hen moesten werken, allemaal gekregen van de Inca, dus hem vonden ze wel aardig. Of zij ook allemaal zoveel vrouwen hadden is niet bekend, maar zij waren natuurlijk ook heel, heel gelukkig.
En het laatste derde deel van het land was van de mensen die erop woonden; die moesten hun eigen land bebouwen en mochten het ook niet verlaten. Of die ook gelukkig waren, weten we niet, want het Inca rijk kende geen schrift. Zo was alles eenvoudig georganiseerd en onder de controle van de Inca, want niemand kon zorgen voor onrust door ideeën op papier te zetten!

En Inca bouwde wegen, van noord naar zuid en van oost naar west, wel 6000 kilometers over de hoogste bergen, want het Inca rijk lag midden in de Andes, het gebied met bijna de meeste en steilste en hoogste bergen van de hele wereld. Het waren smalle wegen, want paarden en karren kenden ze niet en langs die wegen renden de boodschappers van de Inca om zijn bevelen en rapporten, die bestonden uit touwtje met ingewikkelde knopen, over te brengen. Ook dat ging uitstekend en ook daardoor was Inca heel, heel gelukkig.
Zo nu en dan ging Inca op reis door zijn land. Overal waren paleizen en badplaatsen, genaamd Baños del Inca, voor hem gebouwd, en hij werd op een draagstoel gedragen over die stijle wegen en bergen en zijn 50 vrouwen vergezelden hem daarbij, en iedere avond was hij in zo’n mooi paleis en dat was dus heel comfortabel en prettig voor de Inca. En omdat er geen televisie was, vermaakte de Inca zich des avonds met een of meerdere van die 50 vrouwen. Geen wonder dat hij heel tevreden en gelukkig was.

Op een dag in 1532 kwamen Spanjaarden zijn rijk binnen, bebaarde duivels gelijk, gezeten op paarden en geharnast met ijzer. Zoiets hadden ze nog nooit gezien! Ze misdroegen zich bovendien, want ze vernielden de tempels, knechtten het volk dat van Inca was en dwongen hen te luisteren naar mannen in harige pijen met vieze ongewassen voeten in open sandalen met hoornige nagels.
Nu was Inca rijk en gelukkig, maar ook een beetje dom. Hij nodigde de Spanjaarden uit om naar Cajamarca te komen waar hij toen was met zijn leger van wel 80,000 man. Pizarro, met slechts 169 man en 69 paarden, hebzuchtig geteisem als je het mij vraagt, stond verdekt opgesteld, de smiecht, met kanonnen en musketten, en lokte Inca naar wat nu Plaza de Armas heet. Inca hield wel van innemen en had hem een beetje om, toen hij daar aan het einde van de dag, op 16 november 1532, in zijn draagstoel met gevolg en rond 4000 man aankwam. Hoe t ook zij, dat ging niet goed; Pizarro viel aan, doodde het grootste deel van het gevolg en nam Inca gevangen.
Ook daarna was Inca weer een beetje dom; hij bood aan een kamer met goud te zullen vullen, en twee met zilver, als losgeld. Dat vonden die Spanjaarden een heel goed plan. De onderdanen van Inca brachten maanden lang lama-vrachten met sieraden die de Spanjaarden, slim als ze waren, meteen zo plat mogelijk sloegen, zodat zoveel mogelijk goud en zilver in die kamers zou passen. De kamer waar Inca gevangen zat al die tijd is er nog steeds en die heeft uw verslaggever zelf gezien!

Uiteraard moesten ze van de Inca af. En toen het gerucht ging dat een generaal van Inca, Rimiñahui eraan zou komen, zeiden ze dat Inca niet alleen rijk en gelukkig was, maar ook ONBETROUWBAAR! En dat is echt erg. Dus gauw een rechtbank oprichten, onpartijdig en onbevooroordeeld, die Inca schuldig bevindt aan 1) onbetrouwbaarheid, 2) broedermoord en 3) veelwijverij. Op de brandstapel met die gast! Maar omdat ze hem ook wel aardig waren gaan vinden, werd hij op 29 augustus 1533 van tevoren netjes gewurgd.
Het had ook anders kunnen lopen, als hij op 16 november 1532 niet zoveel gedronken had! Zo zie je maar. Drank maakt meer kapot dan 168 Spanjaarden ......, enfin, vul maar in.

Nadien heeft de goegemeente zich wel afgevraagd of dit nou zo kon. Keizer Karel was ontstemd en vond dat een gekroond hoofd zo niet behandeld kon worden. Reden waarom in de 17e en 18e eeuw apologeten van Pizarro een beeld van die een beetje domme Inca schetsten als een bloeddorstig en zedenloos monster, waar de bevolking zich van verlost voelde.
Hoe is het nu? Overal in Peru, alsook in Ecuador, zijn standbeelden van Spanjaarden, getoond als streng en rechtvaardig kijkende keurige mannen, met fijnbesneden gezichten, met nette sikken en snorren, helden van de oorlog tegen Chili, helden van de onafhankelijkheid, maar geen van Pizarro. (en bitter weinig van Inca of zijn nazaten). Er is een beeld van Pizarro in Lima, tegen veel oppositie in geplaatst in de stad. In Trujillo, in Spanje, is hij wel een held en bouwde zijn nageslacht een protserig paleis midden in stad van zijn geroofde centen – 20% was belasting voor keizer Karel, de rest mocht Pizarro en kornuiten zelf houden – dus dat was een boel geld. Neen, Pizarro, de zoon van een varkenshouder, was nouveau riche, waar vooral de ancien pauvre van kosmische hoogte op neer keek.

Wat is er nu te zien bij Cajamarca?
• De kathedraal, het koloniale stadsdeel met het hok waar Inca in zat.
• Buiten de stad, de rotsgraven van Otuzco (50 voor - 500 na Chr.)
• De irrigatie kanalen van Cumbe Mayo. Gelegen op 3,500 meter hoogte, in graniet en kalk uitgehakte kanalen die water van de bergen richting Cajamarca leiden. Vermoedelijk gebouwd rond 1500 voor Chr in een landschap met wonderlijke rotsvormen.
• Het fort van Kuntur Wasi, het huis van de Condor, bij San Pablo, 60 km noord van Cajamarca. Een vierkante tempel en fort gebouwd rond 1500 voor Chr. Vergelijk het maar met Mycene! Gedeeltelijk opgegraven, men vond tot nu toe 8 graven met prachtige fraaie gouden voorwerpen.