Teak in Costa Rica

Oscar is een vrolijk heerschap. Hij drijft ‘restaurants y tours Heliconia’ in los Chiles, een gehucht in een uithoek van Costa Rica, gelegen aan de Rio Frio. Hij organiseert excursies op die rivier en vanuit la Fortuna gelegen op de flanken van de volcán Arenal komen ze met busladingen aangereden.

De Arenal is een actieve vulkaan, en dat zou erg spectaculair zijn, mits het niet zo allejezus hard regent. Toen wij er kwamen, toen begon het en het hield maar niet op. Aanhoudend regen leidt, zo weet ik nog uit Suriname, evenals de Franse mistral tot depressiviteit; zelfs de rechter begreep in Frankrijk ooit dat een crime passionel bij de mistral niet zo zwaar gerekend mag worden. Dus meteen maar weer verder, even door het niet zo hoge bergland en dan langs een vrijwel rechte weg door het lateritisch gebied aan de Caribische kant van het land.
Hier en daar staat nog een enkele woudreus, getuige van wat ooit een enorm regenwoud was met een humus rijke bodem. Ergens in de 18e eeuw werd alles stelselmatig in dolle woede gekapt en veranderd in suiker en koffieplantages. Bewerkt door drommen gepreste indiaanse en Afrikaanse slaven, leverden die de eigenaren in korte tijd een enorm vermogen op. Waarna in enkele jaren door de enorme regenval de goed doorlaatbare bodem uitloogde, en de verminderde opbrengst het tot een kansloze operatie maakte. Ook nu nog overal suikerriet, koffie en bananen, waar de boeren een karig bestaan uit putten, met daartussen, waar de toplaag wegspoelde, kaal, rood lateriet waar helemaal niets meer op zal groeien, nooit meer.

Los Chiles ligt aan de Rio Frio, vlakbij de Nicaraguaanse grens, en volgens de reisgids neem je daar een bootje naar San Carlos, over de grens. Over een rivier met apen, leguanen en talloze vogels aan de oerwoud oevers en kaaimannen in het water, zodat je je handen thuis moet houden en zeker niet overboord moet vallen, anders ben je borrelhap. Maar dat hele verhaal gaat niet door, want twee jaar geleden is er een brug gebouwd. Nu blijkt dus dat de reisgids die de koninklijke boekhandel aan de Gedempte Oude Gracht mij verkocht uit 2011 blijkt te zijn, zo staat met wel hele kleine letters ergens achterop gedrukt! Schande toch?

Hoe t ook zij, havengelden en/of douanekosten maken zo’n reis met kano belachelijk en onmogelijk duur, en de havengebouwtjes staan er verlaten bij. Overdag zitten er nog enkele mannen. Maar, zoals mijn vriend Jeffrey Guttierez, zelf douanier, in de kroeg bij een biertje beweert, alleen nog maar om hun centen op te strijken. Want scheepvaart is er niet meer.

Dus rest niets anders dan een korte tour op de rivier met skipper Luis, georganiseerd door vrolijke Oscar. In de vroege ochtend, want dan zijn de bewoners van het oerwoud actief. De grappigste is ongetwijfeld de ‘Jezus van Nazareth leguaan’, een gifgroen diertje dat zo snel met zijn pootjes beweegt dat hij over het water loopt.
Om 11 uur komt de eerste buslading aan. Met een overdekte mestpraam gaan ze de rivier op. Het wordt dan al aardig warm en de fauna wordt rustiger en begint aan zijn siësta te denken. Good luck, gringo! Mundus decipi vult.

Na afloop rijdt Oscar naar de grens, voor de korte busreis naar San Carlos. Hij raakt niet uitgepraat over zijn vriend Toon, die in Spanje met zijn vrouw Elvira een B&B drijft en vandaag jarig is. Of we even een liedje voor hem willen zingen, een verzoek wat je niet kan weigeren. Gezamenlijk zetten we in. Ondanks de valsheid is Toon diep geraakt en spreekt mij toe als “ ouwe reus, ben je daar nog steeds?” “ Wel nee, ik ben op doorreis in de auto met Oscar en had tot vijf minuten geleden nog niet van je gehoord” zeg ik. “ Wat zeg je, ik ben een beetje doof geworden weetje”, wat zijn enthousiasme voor onze zangkunst deels verklaart.
Ik herhaal de boodschap waarna Toon mij verder helpt en uitlegt dat hij vroeger in Costa Rica woonde en er een grote “business” had, met of zonder Oscar, dat is mij niet helemaal duidelijk.
En tegen Oscar “ I Will be with you next month” waarop Oscar verheugd reageert met “ I will take care of everything”. Vriend Toon is echt een beetje doof, want terwijl Oscar vrolijk verder babbelt hangt Toon op en praat Oscar een tijdje tegen de lege ether.

“Welke ‘business’ had Toon eigenlijk” wil ik weten.
“Hij had een teak plantage”
“Aha”, zei ik, “dat kennen we in los Paises Bajos heel goed, veel mensen hebben daarin meegedaan voor een groeipensioen. Dat was dus goede ‘business’, toch?”
“Nee, het ging na een tijdje mis. Het geld raakte op, en er kwam geen nieuw geld”.
“Maar”, zeg ik, “teak groeit hier toch vanzelf, en snel, toch”?
“Dat klopt, na 15 jaar kan je kappen” weet Oscar.
“Dus wat was dan Toon zijn probleem”, wil ik weten.
“Weet je”, zegt Oscar, met iets van gelatenheid in zijn stem, “er groeit ook gras, en wel nog véél sneller”.
“En zo”, constateer ik droog, “ ofwel wieden, ofwel de teak-plantjes verdwijnen en heb je een plantage met gras”.
“Zo ongeveer is het,” geeft Oscar toe. “Kijk, opeens was het geld op en dan wieden ze niet meer, en zo is het gekomen”
Ik heb zo ‘t idee dat Toon en Elvira er met pijn en moeite een B&B in Spanje aan overhielden, en dat zijn Nederlandse vrienden zijn vrienden niet meer zijn.

Zo gaat dat.